Traumatic eye injury
ประเมินไปตาม ABCDE
ซักประวัติ
- กลไกการบาดเจ็บ เช่น วัตถุมีความเร็วสูง (intraocular FB), กิ่งไม้หรือพืช (infection), วัตถุแหลมคม (penetrating injury), บอลพุ่งเข้าใส่ โดนชก (globe rupture, internal trauma)
- อาการ เช่น เห็นภาพซ้อน กลอกตาเจ็บ เลือดออกจากจมูก หน้าชา สงสัย orbital fracture; น้ำตาไหล (epiphora) สู้แสงไม่ได้ ไม่อยากเปิดตา (blepharospasm) สงสัย corneal injury หรือ iritis
- ประวัติอดีต เช่น ประวัติผ่าตัดตา อาจเสี่ยงต่อ open-globe injury; AMPLE Hx, tetanus immunization
ตรวจร่างกาย
- ดูภายนอก วัด pH ที่ inferior fornix หา vision threatening conditions ที่สำคัญได้แก่ chemical exposure (pH < 6.5 หรือ > 7.5), orbital compartment syndrome (ตาโปน เปิดเปลือกตาไม่ได้), open globe injury (protruding FB, teardrop pupil, uveal tissue prolapsed)
- ตรวจ visual acuity โดย VA ลดลงอย่างมีนัยสำคัญคือ < 20/40 หรือ ลดลงจากปกติ > 1 แถว
- Periocular inspection:
- ดู: swelling, proptosis, laceration, eyelid excursion (ดูการบาดเจ็บของ levator palpebrae),
- คลำ orbital rim
- ตรวจ sensation: loss sensation ที่ supratrochlear, supraorbital nerve สงสัย orbital rim Fx; ที่ infraorbital nerve สงสัย orbital floor Fx
- รู้จักการบาดเจ็บที่ต้อง consultation (through-and-through injuries, tarsal plate injuries, lacrimal duct injuries) หรือทำ orbital CT + consultation (protruding FB, limited EOM (orbital fracture with muscle entrapment), laceration with fat herniation (orbital septum injury))
- Pupil (light reflex, RAPD): irregular pupil อาจเกิดจาก open-globe injury หรือ closed-globe injury (iris sphincter muscle injury)
- ถ้า RAPD present ส่วนใหญ่เกิดจาก traumatic optic neuropathy หรือ optic nerve avulsion ให้ทำ CT orbit + urgent consultation; แต่ถ้าร่วมกับ asymmetry red reflex อาจเกิดจาก retinal injury หรือ vitreous hemorrhage ให้ urgent consultation
- EOM: ตรวจ 6 ทิศทาง ถ้ามี limited EOM อาจเป็นอาการแสดงของ muscle injury/entrapment, retroorbital hematoma, periorbital swelling, CN neuropathies; ต้องทำ CT orbit
- Conjunctiva: ดูทั้ง bulbar และ tarsal conjunctiva (ทำ eyelid eversion ดู superior conjunctival fornix เฉพาะในรายที่ไม่มี open globe injury)
- Subconjunctival hemorrhage แยกเป็น flat (benign) และ bullous subconjunctival hemorrhage (อาจสงสัย occult rupture ถ้ามีขนาดใหญ่)
- Chemosis สามารถพบได้ใน post-traumatic cavernous sinus thrombosis มักจะมี dilatation ของ surface vessel ร่วมด้วย
- Conjunctival FB, laceration
- Cornea: ดู abrasion, laceration, FB; clarity (corneal edema กระจกตาดูไม่ใสเกิดจาก blunt injury หรือ large abrasion)
- Anterior chamber: ดู hyphema, depth
- Iris อาจมี notch ที่ขอบ pupil ร่วมกับมี mydriasis เกิดจาก sphincter tears; traumatic iritis จะมีอาการปวด สู้แสงไม่ได้ light response ผิดปกติ และมี perilimbal conjunctival injection; iridodialysis คือการฉีกขาดที่ขอบนอกของ iris
- Lens ปกติจะมองไม่เห็น อาจเกิด lens opacification (cataract) จาก globe injuries ได้; ใน lens subluxation มักให้การวินิจฉัยยาก
- Retina, optic nerve บางครั้งการตรวจอาจทำได้ลำบากโดยเฉพาะ undilated pupils แต่การที่ RAPD absent ร่วมกับ symmetrical red reflex สามารถบอกได้ว่าไม่มี significant vitreous hemorrhage หรือ large retinal detachment
- ตรวจ color vision (Ishihara plate และดูว่าตาสองข้างเห็น saturation ของสีแดงเท่ากันหรือไม่) มีความไวในการบอก optic nerve injury
- IOP (เมื่อไม่มี open globe injury) ใช้ Tono-pen ค่าปกติ 10-21 mmHg ถ้ามี IIOP อาจเกิดจาก hyphema, OCS, orbital hematoma, carotid-cavernous fistula
- Fluorescein staining จะติด abrasion เป็นสีเหลืองเมื่อมองด้วยตาเปล่า ถ้าใช้ cobalt blue filter จะเห็นได้ชัดขึ้น ถ้าดูผ่าน slit lamp ให้มองหา Seidel sign (aqueous humor leakage)
Imaging
- CT orbit without contrast ในรายที่สงสัย open globe, orbital FB, orbital fracture (โดยเฉพาะถ้า limited EOM หรือมี proptosis), OCS
- B-scan US ในรายที่สงสัย organic intraocular FB
Ref:
Up-to-date
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น