Adrenal insufficiency
อาการและอาการแสดง
- อาการของ primary และ secondary adrenal insufficiency มีความแตกต่างกันดังนี้
- Primary adrenal insufficiency จะมีอาการจากการขาด cortisol (น้ำหนักลด อ่อนเพลีย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร), aldosterone (hyponatremia, hyperkalemia, marked dehydration) และ gonadocorticoids (มักพบในผู้หญิงจะมี axillary, pubic hair ลดลง ความต้องการทางเพศลดลง) และการเพิ่มขึ้นของ adrenocorticotropic hormones (hyperpigmentation)
- Secondary adrenal insufficiency จะมีเฉพาะอาการจากการขาด cortisol hormone และอาจจะมีอาการที่เกิดจาก intracranial lesions (ปวดศีรษะ ตามัว อาการจากการขาด pituitary hormone อื่นๆ เช่น hypothyroidism, amenorrhea, galactorrhea); cushingoid appearance ถ้าใช้ glucocorticoid มานานๆ
Cushing syndrome mnemonic
(พบในรายที่เป็น chronic steroid used): หน้าจันทร์แรม
(moon face) แก้มอ้อยเชื่อม (hyperglycemia) เอื้อมไม่ไหว (proximal muscle weakness) ยายมีหนวด
(hirsutism) ปวดกระดูก (osteoporosis) ลูกทะเล (Na retention) เท่เหมือนควาย (buffalo
hump) ลายหน้าท้อง (striae) หมอง skin
(hyperpigmentation) กินจนอ้วน (truncal obesity) ด่วน mismens (abnormal menstruation) เด่น pressure
(HT) เจอ RC (renal stone) ขี่ immune
(immunosuppression) wound healing (poor wound healing) addict steroid คอยให้โต (growth retardation) โผล่ PU
(peptic ulcer) ดู coag- (coagulopathy) แฝงจิตเพ้อ
(mental disorder) เฮ้อ pancreatitis
|
- Acute adrenal crisis จะมาด้วย severe hypotension refractory to vasopressors อาการอื่นๆ ได้แก่ ปวดท้องรุนแรง คลื่นไส้ อาเจียน ซึม สับสน อาจมีภาวะ sepsis (โดยที่ไม่มีไข้); ให้สงสัยภาวะนี้ในรายที่มีอาการของ adrenal insufficiency หรือมีประวัติที่อาจเป็นสาเหตุ เช่น ประวัติใช้ glucocorticoid, pituitary hemorrhage (Sheehan’s syndrome)/tumor/surgery/radiation/infection/infiltrative, adrenal gland hemorrhage/thrombosis (meningococcal sepsis, coagulation disorders, Waterhouse-Friderichsen syndrome)/infection (AIDS, TB, sepsis)/surgery, autoimmune disease, drugs (etomidate, aminoglutethimide, mitotane, ketoconazole) เป็นต้น
Ix: glucose POCT, CBC,
metabolic panels, LFTs, cortisol (R/O adrenal insufficiency ได้ถ้า
> 18 mcg/dL), anti-HIV, ECG (hypo-/hyperkalemia), CXR (TB), UA; +/-
H/C, CT brain, CT abdomen (adrenal gland hemorrhage); ACTH stimulation test,
ACTH (แยก primary และ secondary)
Tx:
Adrenal insufficiency:
ให้ glucocorticoid replacement ถ้าเป็น primary
insufficiency ต้องให้ mineralocorticoid (fludrocortisone) และอาจให้ androgen replacement ในผู้หญิงด้วย
Adrenal crisis
- IVF resuscitation ถ้ามี hypotension; ให้เป็น Dextrose-NSS IV ถ้ามี hypoglycemia
- Hydrocortisone 100 mg IV (ได้ทั้ง glucocorticoid และ mineralocorticoid effects) หรือ dexamethasone 4 mg IV (ถ้าจะทำ rapid ACTH stimulation test)
- Vasopressor (หลังจากให้ steroid และ aggressive IVF แต่ยังไม่ตอบสนองต่อการรักษา): NE, Dopamine, phenylephrine
- หาสาเหตุและรักษา adrenal insufficiency ต่อไป
การป้องกัน adrenal
crisis ใน chronic steroid
- ในระหว่างที่มี acute stress ให้เพิ่มขนาดของ glucocorticoid เป็น 3 เท่าจากขนาดของ maintenance dose (~ hydrocortisone 20 mg/d) แต่ไม่ต้องเพิ่มขนาดของ mineralocorticoid เช่นให้ hydrocortisone 50-75 mg/d x 24-48 ชั่วโมง จนกว่าอาการจะดีขึ้น นัด F/U 24 ชั่วโมง
Ref: Tintinalli ed8th
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น