สารบัญ

วันพุธที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565

Suicidal risk

Suicidal risk
การประเมินโอกาสการเกิดอันตรายต่อตนเองและต่อบุคคลอื่น
ประกอบด้วยการซักประวัติ การวินิจฉัยโรค และการวางแผนการรักษา ในการประเมินต้องมีความเป็นส่วนตัว มีความเคารพและสุภาพอ่อนน้อม แสดงความใส่ใจในอารมณ์ เช่น คุณต้องรู้สึกอารมณ์ไม่ดีมากๆแน่เลยถามคำถามปลายเปิดเพื่อให้ผู้ป่วยได้อธิบายปัญหาออกมา เช่น ช่วยเล่าให้หมอฟังหน่อยร่วมกับแสดงออกว่าแพทย์ให้ความสำคัญในการทำความเข้าใจและฟังอย่างความตั้งใจ บางเรื่องอาจต้องถามตรงๆ เช่น สิ่งที่นำไปสู่การคิดฆ่าตัวตาย เหตุการณ์รุนแรงในชีวิต ความสัมพันธ์กับคนในครอบครัวหรือกับคนใกล้ชิด การช่วยเหลือจากคนรอบข้าง เป็นต้น

Suicide risk
  • ตัวช่วยในการประเมิน เช่น SAD PERSONS score ได้แก่ Sex, Age (< 19,> 45), Depression, Previous attempt, Ethanol use, Rational thinking loss, Social supports lacking, Organized plan, No spouse, Sickeness แต่ไม่อาจนำจำนวนแต้มมาใช้ตัดสินได้ว่าเสี่ยงหรือไม่เสี่ยง หรือมาใช้ตัดสินใจรับไว้ในรพ.หรือไม่
  • ประเมินความตั้งใจในการฆ่าตัวตาย (suicidal intent) โดยดูว่าวางแผนไว้ขนาดไหน จะใช้วิธีอะไร (วิธีรุนแรงหรือไม่) มีการเขียนข้อความหรือจดหมายลาตายหรือไม่
  • ถามคำถามเช่น คุณเคยรู้สึกแย่จนไม่อยากมีชีวิตอยู่ต่อหรือไม่”, “อะไรที่คอยช่วยให้คุณไม่ฆ่าตัวตาย” (protective factors); ถ้าผู้ป่วยเพิ่งจะพยายามฆ่าตัวตายมาอาจถามความคิดและความรู้สึกในขณะนั้นเพื่อช่วยประเมินความเสี่ยงในอนาคต
  • บางครั้งการทำร้ายตนเองของผู้ป่วย ไม่ได้มีความตั้งใจที่จะฆ่าตัวตาย แต่เป็นความพยายามในการที่จะระบายอารมณ์ออกมา บางรายทำในขณะที่โกรธ เจ็บใจ รู้สึกผิด อับอายขายหน้า หรือทำเพื่อต้องการแก้แค้น
  • ในคนที่ไม่มีความคิดที่จะฆ่าตัวตาย และมีความรู้สึกผิด ละอายใจ จากการพยายามทำร้ายตัวเอง กลุ่มนี้ถือว่ามี suicidal risk ต่ำ
  • ในรายที่มี secondary gain เช่น ต้องการได้รับความสนใจ เมื่อได้รับความสนใจแล้วก็อาจทำให้ความเสี่ยงในการฆ่าตัวตายลดลงชั่วครู่ แต่ไม่ควรไปสรุปว่าผู้ป่วยพยายามฆ่าตัวตายเพราะสาเหตุจาก secondary gain เพราะอาจไม่ใช่แรงกระตุ้นหลักในการคิดฆ่าตัวตาย

High risk ต่อ suicide เช่น 
  • ผู้ชาย อยู่คนเดียว หย่า เป็นหม้าย เพิ่งมีความขัดแย้งหรือการยุติความสัมพันธ์ ตกงาน มีปัญหาที่โรงเรียน
  • ประวัติฆ่าตัวตายในครอบครัว มีความขัดแย้งในครอบครัว
  • การฆ่าตัวตายไม่เป็นสิ่งต้องห้ามทางศาสนา
  • มีโรคทางกายรุนแรงหรือเรื้อรัง
  • กินแอลกอฮอล์ หรือใช้ยามาก
  • มีภาวะซึมเศร้า (เศร้า หมดสุข กินน้อย นอนน้อย คิดช้า เคลื่อนไหวช้า อ่อนเพลีย ไร้ค่า อยากตาย) หรือมีโรคทางจิตเวชอื่น เช่น schizophrenia, bipolar, panic disorder, antisocial หรือ disruptive behavior
  • รู้สึกหมดหนทาง (helplessness) สิ้นหวัง (hopelessness) ไม่มีเหตุผลที่จะอยู่ มีการแสดงออกทางอารมณ์ที่ไม่มั่นคง ไม่สมเหตุสมผล (inappropriate affect)
  • มีความคิดเรื่องฆ่าตัวตายบ่อย รุนแรง ตลอดเวลา
  • มีความพยายามฆ่าตัวตายหลายครั้ง มีการวางแผนซึ่งปฏิบัติได้จริง วางแผนจะใช้วิธีที่รุนแรง หรือจะทำในสถานที่ที่โอกาสจะมีคนช่วยได้น้อย
  • ไม่มีครอบครัวหรือเพื่อนคอยช่วยเหลือ

แบบประเมินการฆ่าตัวตาย

ถ้าได้คะแนน > 9 แสดงว่ามีแนวโน้มที่จะฆ่าตัวตายในปัจจุบันระดับปานกลาง-รุนแรง ให้ส่งปรึกษาจิตแพทย์ทันที โดยเฉพาะคะแนน > 17 หรือเคยพยายามฆ่าตัวตายมาก่อน



Disposition
  • กลุ่ม high risk ต้องรับไว้ในรพ. จัดเจ้าหน้าที่ดูแลใกล้ชิดหนึ่งต่อหนึ่ง อยู่ใกล้เคาน์เตอร์พยาบาล จัดสภาพแวดล้อมให้ปลอดภัย เก็บอาวุธ ของมีคมและสิ่งของอันตราย
  • กลุ่ม moderate risk คือ มีความรุนแรงในการ suicide แต่ตอบสนองต่อการรักษาเบื้องต้น (แก้ไข acute stressor ระบายความรู้สึก เสริมความหวังด้านบวก ปรับมุมมองในการแก้ปัญหา ช่วยให้มองเห็นทางแก้ปัญหาหลายๆทาง) และมี psychosocial support ที่ดี อาจ D/C ผู้ป่วยกลุ่มนี้หลังจาก psychiatric consultation แล้ว มีแผนเรื่องความปลอดภัย เช่น มีเพื่อนหรือครอบครัวคอยให้กำลังใจ มีคนคอยดูใกล้ชิดใน 24 ชั่วโมงแรก ไม่มีอาวุธหรือยาที่จะใช้ฆ่าตัวตายในบ้าน ให้ psychotropic medication (ไม่เกิน 2 สัปดาห์)
  • กลุ่ม low risk พูดคุยเปิดโอกาสให้ระบายความรู้สึก ถ้ามี family และ social support ก็สามารถ D/C ได้ นัดติดตามอาการต่อเนื่อง

Ref: Tintinalli ed8th

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น