Approach to LFTs
ความรู้พื้นฐาน
การตรวจ LFTs แบ่งออกเป็น 3 หมวดได้แก่
- ดู
hepatocyte
injury ได้แก่ AST, ALT, ALP, GGT
- ดู
hepatocyte
synthetic function ได้แก่ PT, albumin
- ดู
hepatocyte
catabolic activity ได้แก่ DB, IB, ammonia
AST, ALT
- AST, ALT เป็น liver
enzyme ค่าที่สูงขึ้นแสดงถึง hepatocyte หรือ
bile duct injury
- AST, ALT สามารถพบในอวัยวะอื่นๆ
คือ AST พบได้ใน liver, muscle, heart, kidney, red
cell, brain และ ALT พบได้ใน liver,
muscle, kidney
- AST พบอยู่ที่ cytoplasm
และ mitochondrial แต่ ALT พบเฉพาะใน cytoplasm
- Half-life ของ AST
ประมาณ 17 +/- 5 ชั่วโมงและของ ALT ประมาณ 47 +/- 10 ชั่วโมง
- AST/ALT ratio ขึ้นกับอายุ
และเพศ โดยเพศชายจะสูงกว่าเพศหญิง (muscle mass มากกว่า)
- การแปลผลจะดูระดับความสูงของ
liver
enzyme, สัดส่วนของ AST : ALT และความเร็วในการลดลงของใน
liver enzyme
ALP, GGT
- ALP พบใน liver,
bone, placenta, small bowel, kidneys (พบสูงขึ้นเป็นปกติใน children
< 18 ปี และ pregnancy) การตรวจ GGT
จะช่วยแยกระหว่าง hepatic และ non-hepatic
source ได้
- GGT เพิ่มในหลายภาวะได้แก่
pancreatitis, AMI, uremia, COPD, RA, DM แต่ถ้าร่วมกับ hepatitis
จะบ่งถึงสาเหตุจาก alcoholic
Albumin, globulin
- Albumin มี half-life
20 วัน; ภาวะ hypoalbuminemia พบได้ในหลายภาวะ เช่น malnutrition, proteinuria, chronic
inflammation (เช่น sepsis, burn, trauma), cirrhosis
- Globulin จะสูงขึ้นใน cirrhosis
(จาก transient bacteremia) ทำให้เกิดภาวะ reverse
A/G ratio
PT, aPTT
- Coagulation factor ที่สร้างที่ตับ
ได้แก่ fibrinogen, vitamin K dependent factor (II, VII, IX, X), factor
V ซึ่ง factor VII จะมี half-life สั้นที่สุด (3-6 ชั่วโมง) จึงตรวจ
PT เพื่อบ่งบอกถึง synthetic function ของตับ
Bilirubin
- Unconjugated hyperbilirubinemia (IB เพิ่มขึ้น)
เกิดจาก overproduction เช่น hemolysis,
hematoma หรือจากการความผิดปกติในการ uptake ของ bilirubin เช่น Gilbert’s disease, Crigler-Najjar
syndrome
- Conjugated hyperbilirubinemia (DB > IB) พบใน hepatocellular disease, cholestasis และใน inherited
condition เช่น Dubin-Johnson syndrome, Rotor syndrome
|
แนวทาง approach
LFTs
ลักษณะ pattern ของ
LFTs ว่าเป็น hepatocellular, cholestatic และ mixed
1. Hepatocellular
jaundice: DB > 50%; SGOT, SGPT > 5x; ALP < 3x
- ALT > 1,000 (20x): acute viral
hepatitis (< 2,000), drug/toxin, ischemia, autoimmune, Budd-Chiari syndrome,
CBD stones
- ALT สูงปานกลาง (2-20x):
acute viral hepatitis, chronic hepatitis (virus, alcohol, NAFLD)
- Alcoholic hepatitis จะมี ALT
< 300, AST/ALT ratio > 2
- Ischemia, toxin เมื่อ F/U
AST, ALT จะลดลงอย่างรวดเร็ว
ให้แยกสาเหตุของ viral
และ drug/toxin ก่อน ส่วนสาเหตุอื่นๆให้ดูตามอาการและผลเลือดอื่นๆ
เช่น cardiac arrest (ischemia) จะมี LDH ที่สูงมาก; Wilson’s disease ในคนอายุ <
40 ปี และ ALP/bilirubin < 2; autoimmune มักพบในผู้หญิง
มี IgG สูง ตรวจ ANA, anti-smooth muscle Ab ให้ผลบวก; hemochromatosis มี DCM เหนื่อยง่าย ผิวคล้ำ ปวดข้อ เบาหวาน; acute Budd-Chiari syndrome มี new onset ascites
- อื่นๆที่พบน้อย ได้แก่ systemic
infection (DHF, typhoid, typhus), HSV, CMV, EBV, acute fatty liver of
pregnancy, Reye’s syndrome
2. Cholestatic
jaundice: DB > 50%; SGOT, SGPT < 5x; ALP > 3x
- Extrahepatic cholestasis:
CBD stones (ใน 24-48 ชั่วโมงแรกจะมีแต่ AST,
ALT ขึ้น > 300 ก่อน และลดลงอย่างรวดเร็วก่อนที่
ALP, bilirubin จะสูงขึ้น), periampullary cancers, sphincter
dysfunction, choledochal cysts, trauma, primary sclerosing cholangitis
- Intrahepatic cholestasis:
drugs, sepsis, TPN, primary biliary cirrhosis, benign post-operative
cholestasis, ICU jaundice, CHF, thyrotoxicosis, Infiltrative lesions (ALP >
1,000 ได้แก่ granulomatous disease, amyloidosis,
sarcoidosis, infiltrative tumors, fungal infection, malignant infiltration)
W/U: ultrasound ถ้า TB > 12 แต่ไม่เห็น duct dilate สามารถ exclude extrahepatic cholestasis ได้;
แต่ถ้า TB < 12 ต้อง repeat U/S อีก 2 สัปดาห์
3. Mixed
hepatocellular jaundice: SGOT, SGPT > 5x; ALP > 3x
- Systemic infection เช่น typhus,
leptospirosis, salmonellosis
- Drug, herbs (most common)
- Acute CBD obstruction (ใน 24-48
ชั่วโมงแรกจะมีแต่ AST, ALT ขึ้น >
300 ก่อน และลดลงอย่างรวดเร็วก่อนที่ ALP, bilirubin จะสูงขึ้น)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น