Basic CT brain
ความรู้พื้นฐาน
- ความรู้พื้นฐานทั่วไปเกี่ยวกับ CT ศึกษาได้จากบทความเรื่อง Basic CT in ER
- เรียงลำดับความหนาแน่นของเนื้อเยื่อ จากที่มี Housefield untis (HUs) น้อยที่สุดไปมากที่สุด [จากดำสุดไปขาวสุด] คือ air, fat, CSF, white matter, gray matter, acute hemorrhage, bone
- Windowing ที่ใช้ในการดู CT brain ได้แก่ brain window (A), blood window (B), bone window (C)
ภาพจาก Andrew D. Perron, Carl A. Germann. Imaging of the Central Nervous System |
- ความรู้พื้นฐานทาง neuroanatomy ศึกษาได้จากหลาย website เช่น radiologyassistant
Neuroanatomy
โดยย่อ
Lobar
anatomy
ของสมอง ได้แก่ frontal lobe และ parietal
lobe แบ่งโดย central sulcus (Rolando), Temporal lobe อยู่ใต้ต่อ lateral sulcus (Sylvius fissure), occipital lobe, limbic
lobe, central (insular lobe)
Basal
ganglia
(BG) ประกอบไปด้วย Claustrum, Caudate nucleus (แบ่งเป็น Head, Body, Tail), Putamen, Globus pallidus และ Subthalamic nucleus
**Lentiform
nucleus = Putamen + Globus pallidus
**Striatum
= Caudate nucleus + Putamen
Pineal
region anatomy
อยู่ด้านหลัง 3rd ventricle และระหว่าง
Thalamus 2 ข้าง สามารถพบ calcification ได้ในคนปกติ ขนาดปกติของ pineal calcification < 1 เซนติเมตร
Circle
of Willis:
พบครบวงได้ 25% อีก 75% ไม่ครบวง ประกอบด้วย Supraclinoid part ของ ICA,
A1 segment ของ ACA, ACOMs, PCOMs, P1 segment ของ PCA
Cerebral
arteries
ประกอบไปด้วย
|
เทคนิคการอ่าน CT
brain สามารถอ่านได้หลายแบบเช่น
อ่านจากในออกนอก อ่านแบบ problem-oriented approach แต่ในที่นี้จะใช้หลักการอ่านโดยใช้คำย่อว่า
“blood can be very bad” ซึ่งย่อมาจาก
- Blood = Blood
- Can = Cisterns
- Be = Brain
- Very = Ventricles
- Bad = Bone
Blood
- ดูก่อนว่ามีเลือดออกหรือไม่ บริเวณไหน และปริมาณเท่าใด
- Hemorrhage สามารถแบ่งได้เป็น 3 ระยะดังนี้ ถ้า acute hemorrhage จะเป็น hyperdense 50-100 HU, ประมาณ 1-2 สัปดาห์จะเป็น Isodense (~ 30 HU) กับ brain, ถ้า 2-3 สัปดาห์ จะเป็น hypodense (0 HU) เมื่อเทียบกับ brain
- ตำแหน่งที่เลือดออกได้แก่
- Epidural hematoma: ปกติจะเป็นรูป bi-convex (lentiform) ระหว่าง skull และ parietal layer ของ dura matter (periosteum) ทำให้ปกติ EDH จะไม่ข้าม suture line [แต่พบว่า EDH สามารถข้าม suture line ได้จากหลายสาเหตุ เช่น มี skull fracture ตรง suture line, sutural diastasis, vertex EDH จาก venous hemorrhage] ตำแหน่งที่พบบ่อยคือ squamous part ของ temporal bone ใน acute bleeding อาจเห็นเป็น non-clotted blood (less hyperdensity) หรือเป็น swirl sign
- Subdural hematoma: เป็นรูป crescent-shaped ตาม cerebral convexity (หรือที่ interhemispheric fissures หรือไปตาม tentorium) สามารถข้าม suture line ได้ ตำแหน่งที่พบบ่อยคือ frontoparietal convexities และ middle cranial fossa ในเด็กพบที่ inter-hemispheric/parafalcine ได้บ่อย (non-accidental trauma)
- Intraparenchymal hemorrhage: ใน traumatic contusion มักพบที่ pole ของ temporal, frontal หรือ occipital lobe; ใน chronic HT มักพบที่ basal ganglia (โดยเฉพาะ putamen), thalamus, pons และcerebellum; สิ่งที่ควรดู ได้แก่ location, size (volume), shape, density (homogenous/heterogenous), มี IVH?, มี hydrocephalus?
- Intraventricular hemorrhage ส่วนใหญ่จะเป็น secondary จาก ICH (โดยเฉพาะ basal ganglion hemorrhage) หรือ SAH with ventricular reflux; ส่วน primary พบได้น้อย เกิดจาก tumor หรือ vascular malformation; ใน CT เลือดจะตกตาม gravity เพราะฉะนั้นมักเห็นที่ occipital horns และมักจะมี obstructive hydrocephalus
- Subarachnoid hemorrhage จะพบ hyperattenuating material อยู่ใน subarachnoid space มักพบอยู่รอบ circle of Willis (ruptured aneurysm) หรือที่ Sylvian fissure; สิ่งที่ควรดู เพื่อบอก severity (Fisher scale) ได้แก่ localized หรือ diffuse, thickness >/< 1 mm, มี IVH?, มี ICH?
- Extracranial hemorrhage
Cisterns (ช่องว่าง)
ใช้วินิจฉัย SAH และ IICP โดยดูจาก cisterns ที่สำคัญ ได้แก่
- 6-pointed star shape (midbrain level) ประกอบด้วย ด้านหน้าต่อ midbrain คือ Interpeduncular cistern, ด้านข้างต่อ midbrain คือ Ambient cistern (circummesencephalic), ด้านหลังต่อ midbrain คือ Quadrigeminal cistern
- 5-pointed star shape (pontine level) ประกอบด้วย Suprasellar cistern (chiasmatic)
- Sylvian cisterns
Brain ดู 4
อย่างได้แก่
- side-to-side symmetry
- Gray-white differentiation (รวมถึง insular ribbon sign)
- Midline shift
- Abnormal hyper- (blood, calcification) หรือ hypodensity (air, cytotoxic edema, vasogenic edema [finger-like projection เฉพาะ white matter])
Ventricular system
- ดูว่ามี dilatation (hydrocephalus) หรือ compression (effacement) ของ ventricular system หรือไม่ ปกติถ้ามี dilatation จะเกิดที่ temporal horns ก่อน
- Hydrocephalus แบ่งเป็น communicating hydrocephalus (block ที่ arachnoid granulation) และ noncommunicating hydrocephalus (จะ block ที่ไหนก็ได้ตั้งแต่ lateral ventricle ถึง 4th ventricle)
- Ventricles อาจโตขึ้นจากสาเหตุอื่นๆ (ที่ไม่ใช้ pressure เพิ่มขึ้น) เช่น brain atropy
Bone
- ดู skull fracture (โดยเฉพาะ basilar [temporal, occipital, splenoid, ethmoid]) ใน bone windows
- ดู soft tissue swelling, mastoid air cells, paranasal sinuses, intracranial air
Tips:
CT
early signs of ischemia ได้แก่
|
Thanks
ตอบลบ