Hand osteoarthritis
- ลักษณะทั่วไปของ OA คือ จะมีอาการข้อเดียวหรือ 2-3 ข้อเท่านั้น (ที่พบบ่อย คือ knees, hips, IP joints, 1st CMC, 1st MTP, facet joints ของ lower cervical และ lower lumbar spine) มีอาการปวดข้อสัมพันธ์กับการใช้งาน ดีขึ้นเมื่อพัก มักปวดช่วงบ่าย-เย็น ถ้ามีอาการปวดแสบร้อนรอบข้อร่วมกับอาการชาให้สงสัย fibromyalgia ร่วมด้วย เมื่อตรวจจะมี joint-line tenderness, bony swelling, limited active/passive ROM
- Generalized OA เป็น subset ของ OA มักเริ่มจาก hand ในวัยกลางคน แล้วมาที่ knees และ joints อื่นๆตามมาในอีกหลายสิบปี ลักษณะเด่นคือจะมี multiple Heberden’s nodes (nodal generalized OA) แต่อาจไม่มี node ก็ได้ (non-nodal generalized OA มักพบในผู้ชาย)
- Hand OA มักจะเป็นคล้ายกันทั้งสองข้าง มีอาการครั้งละไม่กี่ข้อ ข้อที่พบบ่อย ได้แก่ DIP, thumb base, PIP, 2nd และ 3rd MCP joints ตามลำดับ
 |
| Michelle M, et al, Nature Reviews Rheumatology volume 14, pages 641–656 (2018) |
- Nodal
OA
- IP joint (index, middle finger) มักเริ่มเป็นช่วงวัยกลางคน ช่วงหมดประจำเดือน มีอาการปวด บวม ร้อน เป็นๆหายๆ 2-3 ปี แล้วการอักเสบจะลดลง เหลือเป็นกระดูกแข็งบวมขึ้นด้าน posterolateral ของ DIP (Heberden’s node) หรือ PIP joint (Bouchard’s node) ต่อมาจะมีข้ออื่นเป็นเช่นเดิมอีกเป็นแบบ mono-arthritis multiplex นอกจากนี้ยังพบว่า ROM ลดลงและมี lateral deviation
- Thumb-base OA (1st carpometacarpal, scaphotrapeziotrapezoid joint) มักพบในอายุที่มากกว่าหลังหมดประจำเดือน มักจะมีอาการปวดตลอด และรบกวนการใช้งาน อาจมี radial subluxation และ adduction ของ thumb base ทำให้บวมเป็นแบบ “square” appearance
- Erosive OA พบน้อยกว่า แต่รุนแรงกว่า เป็นเฉพาะ IP joint (DIP > PIP) มีอาการข้อปวด บวม ติดแบบค่อยเป็นค่อยไป มีอาการอักเสบมากกว่าและเป็นนานกว่า
- Dx: peripheral OA สามารถวินิจฉัยจากอาการทางคลินิกได้ ถ้าประกอบด้วย
- ปวดข้อสัมพันธ์กับการใช้งาน ปวดข้อเดียวหรือ 2-3 ข้อ
- อายุ > 45 ปี
- ฝืดตอนเช้า < 30 นาที
- Ix: imaging ในรายที่การวินิจฉัยไม่ชัดเจน ทำ film จะพบ marginal osteophytes, joint space narrowing, subchondral sclerosis, และ cysts ได้; synovial fluid จะพบ WBC < 2000, predominantly mononuclear cells แต่อาจพบลักษณะ inflammatory effusion ได้ถ้ามี calcium pyrophosphate crystals ร่วมด้วย
- OA
with CPPD พบได้ถึง 30-60% ส่วนใหญ่ในคนอายุ > 60 ปี
มักเป็นที่ knees, radiocarpal
joints, 2nd-3rd MCP joints, shoulder, elbow joints อาการอาจจะเปลี่ยนไปจาก OA ปกติ
โดยเฉพาะมี morning stiffness นานกว่า มี synovitis มากกว่า
อาจมีอาการปวดรุนแรงเฉียบพลันใน 6-24
ชั่วโมง เป็นนาน 2-3 วันถึง
1-2
สัปดาห์
- Initial
Tx:
- Splints เพื่อลดอาการปวด โดยเฉพาะ thumb-base OA ซึ่งอาจใส่ตลอดเวลาหรือใส่เฉพาะเวลาปวด นอกจากนี้ยังแนะนำให้ใช้อุปกรณ์ที่ออกแบบมาเฉพาะเพื่อให้ใช้ได้ง่าย เช่น ช้อน ส้อม ปากกา หรือที่เปิดขวดสำหรับ hand arthritis
 |
| ช้อนส้อมหุ้มโฟมเพื่อให้จับได้ง่าย; ภาพจาก elderstore.com |
- Topical NSAIDs ได้ประสิทธิภาพเช่นเดียวกับ oral NSAIDs แต่ไม่มีผลข้างเคียงน้อยกว่า
- Exercise ประกอบด้วยการทำ ROM และ strengthening exercise ดู link การทำ exercise
- Tx ขั้นต่อมาถ้ายังไม่ตอบสนองต่อการรักษาเบื้องต้น
- Oral NSAIDs ใช้ในขนาดน้อยที่สุดที่ได้ผล และใช้ระยะสั้นๆ
- Acetaminophen เนื่องจากมีประสิทธิภาพต่ำ
จึงให้ใช้ในรายที่ให้ NSAIDs ไม่ได้
- Surgery ใช้ในรายที่มีอาการรุนแรง มี structural
abnormality และไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่นเพียงพอ ส่วนใหญ่มักทำใน thumb-base
OA ได้แก่การทำ arthroplasty หรือ arthrodesis
Ref: Up-To-Date
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น