การตรวจสุขภาพในผู้ใหญ่
คัดกรองโรคมะเร็ง
- Lung cancer (USPSTF 2013) ผู้ใหญ่อายุ 55-80 ปี ที่สูบบุหรี่ 30 pack-year และหยุดสูบมาไม่เกิน 15 ปี ให้ทำ low-dose CT (LDCT) ปีละ 1 ครั้ง
- Hepatocellular carcinoma (NCI 2016) ผู้ป่วยโรคตับแข็ง; ผู้ชายอายุ > 40 ปี ผู้หญิงอายุ > 50 ปีและผู้มีประวัติมะเร็งตับในครอบครัวที่มีโรคตับอักเสบเรื้อรังจาก hepatitis B หรือ ติดเชื้อ hepatitis B ตั้งแต่เด็ก ผู้ป่วยโรค hepatitis C ที่มี fibrosis stage 3-4 ให้ตรวจ US +/- AFP ทุก 6 เดือน
- Cholangiocarcinoma (NCI
2016) ผู้ใหญ่อายุ > 40
ปีที่อาศัยในถิ่นที่มีการติดพยาธิใบไม้ในตับ
หรือถิ่นที่มีอัตราการเกิดมะเร็งท่อน้ำดีสูง เช่น ภาคอีสาน และบางส่วนของภาคเหนือ และ
ผู้ที่มีประวัติการกินปลาน้ำจืดดิบ หรือผลิตภัณฑ์แปรรูปดิบจากปลาน้ำจืด
ให้ตรวจคัดกรอง stool exam for parasite หรือทำแบบสอบถามหาโอกาสติดพยาธิใบไม้ในตับ
(แนวทางการตรวจคัดกรองมะเร็งตับและท่อน้ำดี
2559) ถ้าอาจติดพยาธิให้ส่งทำ US
และทำทุก
6 เดือน (ถ้ายังอาจติดพยาธิหรือ
US ผิดปกติ)
- Breast cancer
- USPSTF 2016: ผู้หญิงอายุ 50-74 ปี หรือตั้งแต่อายุ 40 ปี ถ้ามี first-degree relative เป็น breast cancer ให้ทำ mammography ทุก 2 ปี
- ACOG 2017: ผู้หญิงอายุ 40-75 ปี ให้ทำ mammography ทุก 1-2 ปี
- ผู้หญิงที่เสี่ยงต่อ breast
cancer (5-yr risk > 3%) จาก breast
cancer risk tool และไม่เสี่ยงต่อ
adverse effect จากยา (FHx
VTE, ตรวจ GYN ถ้ามี
uterus)
ควรเสนอการใช้ยาที่จะช่วยลดความเสี่ยง เช่น tamoxifen,
raloxifene
- BRCA-related cancer (USPSTF 2013) ผู้หญิงอายุ > 18 ปีที่มีคนในครอบครัวเป็น breast, ovarian, tubal, หรือ peritoneal cancer ให้ประเมินความเสี่ยงด้วย screening tools (เช่น FHS-7) เพื่อเสนอการตรวจ BRCA mutation testing ในบางราย
- Cervical cancer (USPSTF 2012) ผู้หญิงอายุ 21-65 ปี ให้ตรวจ Pap smear ทุก 3 ปี หรืออายุ 30-65 ปี ให้ตรวจ Pap + HPV testing ทุก 5 ปี
- Colorectal cancer (USPSTF 2016) ผู้ใหญ่อายุ 50-75 ปี สามารถเลือกคัดกรองด้วย gFOBT (stool occult blood) หรือ FIT (fecal immunochemical test) ทุก 1 ปี หรือ FIT-DNA ทุก 1-3 ปี (ขึ้นกับผู้ผลิต); colonoscopy หรือ (flexible sigmoidoscopy + FIT) ทุก 10 ปี; flexible sigmoidoscopy หรือ CT colonoscopy ทุก 5 ปี
- Prostate cancer (AUA
2018) ผู้ชายอายุ 55-69 ปี
พิจารณาตรวจ PSA ในรายที่แสดงความต้องการตรวจ
หลังจากที่คุยถึงประโยชน์และโทษในการตรวจ (เช่น
false-positive แล้วนำไปสู่การ biopsy
ที่อาจมีผลแทรกซ้อนทำให้เกิด
incontinence, หรือ
erectile dysfunction)
คัดกรองความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด
- Coronary heart disease (HiTAP
2013) ผู้ใหญ่อายุ >
35 ปีประเมิน Rama-EGRAT
score หรือ
10-yr
Thai CV risk ทุก
5 ปี;
(USPSTF 2016) แนะนำให้
aspirin 75 mg เพื่อป้องกัน
CVD และ CRC
ในผู้ใหญ่อายุ
50-59 ปี ที่มี risk
> 10% มี life
expectancy > 10 ปี และไม่เพิ่ม bleeding
risk
- Abdominal aortic aneurysm (USPSTF 2014) ทำ US เพื่อคัดกรอง AAA 1 ครั้งในผู้ชายอายุ 65-75 ปี ที่มีประวัติเคยสูบบุหรี่
- Diabetes/prediabetes (USPSTF 2015) ผู้ใหญ่อายุ 40-70 ปีที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน ให้ตรวจ glucose ทุก 3 ปี; (Thai) ผู้ใหญ่อายุ > 30 ปีอาจประเมินด้วย Thai diabetes risk score ถ้า score > 6 ปี = 12-yr risk of DM > 10% ให้ตรวจ random blood glucose และตรวจ OGTT ถ้า random glucose > 140 หลังจากนั้นตรวจทุก 5 ปีถ้าผลปกติ
- Hypertension (USPSTF 2015) ผู้ใหญ่อายุ > 18 ปี ให้วัด BP ทุก 3-5 ปี และเมื่ออายุ > 40 ปีหรือมีความเสี่ยงต่อ HT (high-normal BP [> 130/80], overweight) ให้วัด BP ทุก 1 ปี
- Dyslipedemia (AACE 2017) แนะนำให้ตรวจ fasting lipid profile (TC, LDL-C, TG, non-HDL-C); (USPSTF 2008) แนะนำให้ตรวจ non-fasting TC, HDL-C; AACE แนะนำให้ตรวจดังนี้
- คนที่มีประวัติ premature ASCVD (MI หรือ sudden death ใน male first-degree relative < 55 ปี หรือ female first-degree relative < 65 ปี), หรือ DM ให้ตรวจทุก 1 ปี
- ผู้ชายอายุ 20-45 ปีและผู้หญิงอายุ 20-55 ปี ตรวจทุก 5 ปี
- ผู้ชายอายุ 45-65 ปีและผู้หญิงอายุ 55-65 ปี ตรวจทุก 1-2 ปี
- คนอายุ > 65 ปี ให้ตรวจทุก 1 ปี
- เด็ก/วัยรุ่นตั้งแต่อายุ 16 ปี ถ้ามี ASCVD risk, over weight, insulin resistance syndrome, FHx of premature ASCVD ให้ตรวจทุก 5 ปี
- เด็กที่มีประวัติครอบครัว (premature ASCVD, elevated cholesterol) ให้ตรวจที่อายุ 3 ปี, 9-11 ปี, และที่ 18 ปี
- Statin use (USPSTF
2016) ผู้ใหญ่อายุ 40-75
ปี
without CVD + > 1 CVD risk factors (DM, HT, DLP,
smoking) + 10-yr CVD risk > 10 % ให้
low-moderate dose statin
- Healthful diet และ
physical activity (USPSTF
2014) ผู้ใหญ่อายุ > 18 ปี
ที่มีน้ำหนักเกิน และมี CVD risk (HT,
dyslipidemia, IFG, metabolic syndrome) ให้คำปรึกษาและนัดติดตามต่อเนื่อง
(5-16 ครั้ง/9-12
เดือน)
คัดกรองโรคติดเชื้อ
- Hepatitis B (HiTAP 2013) ผู้ใหญ่อายุ > 30 ปี ตรวจ HBsAg และ anti-HBs ครั้งเดียว พร้อมให้การรักษาหรือวัคซีน
- Hepatitis C (HiTAP 2013) ผู้ติดเชื้อ HIV ตรวจ anti-HCV และ HCV RNA ครั้งเดียว
- HIV (USPSTF 2013) วัยรุ่นและผู้ใหญ่อายุ 15-65 ปีหรือมีความเสี่ยง ให้ตรวจแบบสมัครใจ ความถี่ในการตรวจขึ้นกับความเสี่ยง อาจตรวจครั้งเดียวถ้าไม่มีความเสี่ยง หรือตรวจซ้ำ > 1 ครั้ง/ปี – ทุก 5 ปีขึ้นกับความเสี่ยง; (Thai HiTAP) แนะนำตรวจอายุ 13-50 ปี
- Tuberculosis (Thai 2018) กลุ่มเสี่ยง (เช่น HIV, DM, immunocompromised, COPD, silicosis, CKD, stomach/bowel surgery, malnutrition, alcoholism, contact TB/Hx TB, old age, prisoners, HCW เป็นต้น) ให้ทำ CXR อาจทำครั้งเดียวถ้าไม่มีความเสี่ยงต่อเนื่องในอนาคต
- Chlamydia, Gonorrhea (USPSTF
2014) ผู้หญิงที่มีเพศสัมพันธ์อายุ <
24 ปี หรือมากกว่าถ้ามีความเสี่ยง (เช่น
new sex partner, > 1 sex partner, sex partner with
STI) ให้ screening หา
chlamydia และ gonorrhea
ความถี่ในการตรวจขึ้นกับ
sexual history
- Sexually transmitted infection (USPSTF 2014) วัยรุ่นและผู้ใหญ่ที่มีความเสี่ยงต่อ STIs (มีประวัติ STIs, multiple sex partners, ไม่ใช้ condom ทุกครั้ง) ให้คำปรึกษาทางพฤติกรรม
- Syphilis infection (USPSTF
2016) คัดกรองในรายที่มีความเสี่ยง เช่น MSM,
อาศัยร่วมกับผู้ป่วย
HIV
คัดกรองภาวะเสี่ยงต่อการเสียสุขภาพอื่นๆ
- Malnutrition/over nutrition (HiTAP 2013) วัยรุ่นและผู้ใหญ่ตั้งแต่อายุ 15 ปี ประเมิน BMI ทุกครั้งที่มารพ. และผู้ใหญ่อายุ > 60 ปี ให้วัด BMI ซักประวัติการกินอาหาร น้ำหนักลดโดยไม่ตั้งใจ หรือน้ำหนักลดลงอย่างต่อเนื่อง
- Alcohol misuse (USPSTF 2013) คัดกรองการดื่มสุรามากเกินไปในคนอายุ > 18 ปี และให้คำปรึกษาวิธีแก้ปัญหา; (Thai HiTAP) แนะนำอายุ 15-60 ปี ประเมินด้วยแบบประเมินปัญหาการดื่มสุรา ปีละ 1 ครั้ง
- Tobacco smoking cessation
(USPSTF 2015) ผู้ใหญ่ทุกคนให้ถามประวัติการสูบบุหรี่
แนะนำให้เลิกบุหรี่โดยเด็ดขาด ประเมินความรุนแรง ความประสงค์ ช่วยเหลือ บำบัดรักษา
(แนวทางปฏิบัติเพื่อรักษาผู้ติดบุหรี่
2552)
- Depression (USPSTF 2016) ผู้ใหญ่ทั่วไปให้คัดกรองหาภาวะซึมเศร้า
- Falling prevention (USPSTF 2012) ผู้ใหญ่อายุ > 65 ปี หรือในรายที่มีความเสี่ยงล้ม (ประวัติล้ม มีปัญหาในการเคลื่อนไหว Get-Up-and-Go test ไม่ดี [ลุกจากเก้าอี้ที่มีเท้าแขน เดิน 3 เมตรแล้วกลับมานั่งเก้าอี้ได้ภายใน 10 วินาที]) ให้ exercise/physical therapy และกิน Vitamin D เสริม
- Folic acid (USPSTF 2017) เพื่อป้องกัน neural tube defect ในผู้หญิงที่วางแผนหรืออาจตั้งครรภ์
- Intimate partner violence
(USPSTF 2012) ผู้หญิงวัยเจริญพันธ์
ให้ถามถึงปัญหาความรุนแรงในนครอบครัว ดูเรื่อง intimate
partner violence
- Osteoporosis (USPSTF 2011) ผู้หญิงอายุ > 65 ปีหรือมีความเสี่ยง > ผู้หญิงผิวขาวอายุ 65 ปี (FRAX tool) ให้ตรวจ BMD ห่างกัน > 2 ปี
- Traffic accident (HiTAP
2013) คนขับรถอายุ > 60 ปี
ตรวจ visual acuity
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น